Uçak pencerelerinin kenarları neden yuvarlaktır?

İlk yolcu uçaklarında kullanılan pencerelerin hali keskin sınırlardaydı. Yapılan basınç testlerinde bir sorun çıkmasa da tarihteki birinci ticari jet yolcu uçağı olan Comet, hizmete girişinin üzerinden bir yıl geçmesinin akabinde daima ölümcül kazalara bahis olmuş ve bu kazaların sebebi uzunca bir müddet çözülemediğinden ötürü uçakların inançsız olduğu algısı toplumun bilinçaltına yerleşmişti.

Ekşi Şeyler’de bir muharririn açıkladığı pencere olayı ise şu halde:

“İlk uçuşunu 1949 yılında gerçekleştiren bu uçak, 1952 yılında hizmete girmiştir. birinci kazalar 1953 baharında vuku bulmaya başlamış ve bu süreç 1954 yılına kadar devam etmiş olup, sonunda kazaların sebebi bulunana kadar bütün uçaklar uçuştan çekilmiştir.

Aslında prototipin test evresinde uçağın gövdesi yüksek iç basınç ve düşük dış basınç şartlarına uygunluk testlerinden geçirilmiş ve inançlı olduğu rapor edilmiş olmasına karşın, Lord Lionel Cohen başkanlığında kurulan soruşturma kurulu 1954 yılının Kasım ayında açıklanan raporunda, uçak gövdesinin metal yorgunluğuna bağlı olarak yıprandığını ve yüksek irtifalara çıkıldığında oluşan basınç farkının sonucunda, tansiyona dayanamayarak patladığını belirtmiştir.

Aslında raporda yolcu kabini camlarının kare halinde olmasının kazanın sebebi olduğunu belirtir bir bulgu yahut vargı bulunmamakla birlikte, raporda yer alan görsel ve dökümanlarda, gövdedeki yırtılmanın kabin pencerelerinin ilişki yerlerinden geçtiği gözlemlenmiştir.

Böylece daha güçlü gereçlerin kullanımına yönelen üretici firma tarafından pencerelerin irtibat yerlerini de güçlendirmek için araştırmalara başlanmış ve bunun sonucunda keskin köşeli dörtgen pencereler yerine yuvarlak pencereler kullanılması halinde, daha makul seviyede emek ve materyalle, daha güçlü perçinleme yapmanın mümkün olduğu görülmüş ve bu da uçağın yenilenen modellerinde yuvarlak çizgili pencerelerin kullanılmasına yol açmıştır.

Bu tıpkı vakitte havacılık sanayisinde de yeni bir farkındalık yaratmıştır; vakit içerisinde kare ve dikdörtgen biçimindeki pencerelerin köşelerinde tansiyonun daha fazla ağırlaştığı anlaşıldığından, yuvarlak yahut oval dizaynlar tercih edilmeye başlanmıştır.

Zira dış basıncın çok daha düşük olduğu yüksek irtifalarda, uçağın içerisindeki hava, dışardaki havanın ittiği kuvvete nazaran gövdeye daha yüksek basınç uyguladığından, havayı tutan çeperlerde harikulâde bir tansiyon otaya çıkar. hissedilen bu kuvvet, kare yahut dikdörtgen bir düzlemin belirli noktalarında, oval yahut yuvarlak bir düzlemde dağılanına kıyasla daha fazla yıpranmaya yol açar. özetle dairesel düzlemlerdeki kuvvetin alan üzerinde daha istikrarlı ve daha homojen dağılması kelam konusu olur. yani temel mantık tansiyonun muhakkak noktalarda ağırlaşmasının önüne geçmektir.

ÖZETLE

50’li yıllarda ağır biçimde kullanılan Douglas dc-6 ve Lockheed Constellation üzere kabin basınçlı yeni jenerasyon pervaneli yolcu uçakları, jet uçakları kadar süratli uçamadıklarından comet üzere jet motorlu uçaklarınki kadar yüksek irtifalarda kullanılmadığı için önemsenmeyen bu ayrıntı, 60’lı yıllarda yolcu nakliyeciliğinde yüksek sürate ve vakit kazanmaya verilen değerle jet çağının başlamasıyla dikkate alınmış ve yolcu kabinlerinin pencereleri günümüzdeki dairesel yahut oval formuna kavuşmuştur.”